Lady Gould, Gouldian, Gouldian Finch, Rainbow Finch (Chloebia gouldiae). Ένα από τα πιο όμορφα πουλιά στο κόσμο ονομάζεται Gouldian Finch. Είναι πολύ δημοφιλές είδος χάρη στα έντονα χρώματα και μελωδική του φωνή. Το μήκος του είναι περίπου 11 εκατοστά (13-15 μαζί με τη ουρά) και ζυγίζει 16-17 γραμμάρια.

Είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου μερικούς βασικούς όρους από τη βιολογία. Με αυτή την ελάχιστη γνώση θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε καλύτερα τους χαρακτηρισμούς και την ορολογία που αναφέρονται στην ενότητα Μεταλλάξεις.

Γνώρισμα (trait)

είναι ένα εμφανές και ορατό φυσικό χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να μεταδοθεί μέσω της κληρονομικότητας π.χ. χρώμα κεφαλιού

Υπάρχουν δύο τύποι γνωρισμάτων:

Εκείνα των οποίων τα γονίδια εκφράζονται σε κάποιον οργανισμό και παράγουν ορατά, μορφολογικά χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να παρατηρηθούν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή π.χ. gouldian μπλε. Τα χαρακτηριστικά αυτά ονομάζονται Φαινοτυπικά και το σύνολό τους αποτελεί τον Φαινότυπο του  οργανισμού. Και εκείνα των οποίων τα γονίδια δεν παράγουν ορατά μορφολογικά χαρακτηριστικά διότι για διαφόρους λόγους δεν εκφράζονται πχ gouldian spit to blue. 

Το σύνολο όλων των γονιδίων (και αυτών που εκφράζονται και εκείνα που δεν εκφράζονται) αποτελεί το  Γονότυπο ενός οργανισμού.  

Γονίδιο (Gene)

είναι τμήμα του γενετικού υλικού ενός οργανισμού και αποτελεί τη βασική φυσική μονάδα κληρονομικότητας στους ζωντανούς οργανισμούς, το οποίο περιέχει κωδικοποιημένη μια βιολογική πληροφορία, την οποία μεταβιβάζει από το κύτταρο στα θυγατρικά του και κατ΄ επέκταση από τη μια γενιά στην άλλη.

Το γονίδιο με άλλα λόγια περιλαμβάνει τη συνταγή με την οποία φτιάχνεται ένα γνώρισμα ή χαρακτηριστικό.

Χρωμόσωμα (Chromosome)

Αποτελεί μια οργανωμένη δομή DNA και πρωτεϊνών που βρίσκεται στα κύτταρα. Είναι ένα μοναδικό κομμάτι περιελιγμένου DNA που περιλαμβάνει πολλά γονίδια. Κάθε γονίδιο που ελέγχει μια ιδιότητα καταλαμβάνει μια συγκεκριμένη θέση στο Χρωμόσωμα που λέγεται γονιδιακή θέση.

Κάθε ζωικός οργανισμός φέρει όλα τα χρωμοσώματα και τα γονίδια που περιλαμβάνονται σε αυτά, σε ζεύγη, με ένα χρωματόσωμα κάθε ζεύγους να είναι μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης.

Φυλετικά (ή φυλοσύνδετα) χρωμοσώματα (Sex-linked chromosomes)

Ζευγάρι χρωμοσωμάτων που στους περισσότερους οργανισμούς συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου καθορίζουν το φύλο. Στα πουλιά τα φυλετικά χρωμοσώματα  περιγράφονται σαν “Z” και “W”. Τα αρσενικά είναι γενετικά  “ZZ” και τα θηλυκά είναι γενετικά “ZW.”

Στα θηλυκά πουλιά τα φυλοσύνδετα γονίδια δεν είναι σε ζευγάρια. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ένα μόνο αντίγραφο του γονίδιου να επαρκεί και να δημιουργεί εμφανή χαρακτηριστικά. Ένα θηλυκό δεν μπορεί να είναι split σε ένα φυλοσύνδετο γονίδιο. Εάν έχει ένα φυλοσύνδετο γονίδιο θα το εμφανίζει οπτικά. Εάν δεν 

 εμφανίζει ένα φυλοσύνδετο χαρακτηριστικό τότε μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι το θηλυκό δεν μεταφέρει φυλοσύνδετα γονίδια.

Στη γενετική των Gouldian, φυλοσύνδετα πάντα αναφέρονται τα γονίδια που βρίσκονται στο χρωμόσωμα Ζ.

Αυτοσωμικά χρωμοσώματα (Autosomal chromosomes)

Τα χρωμοσώματα που είναι μορφολογικά ίδια στο αρσενικό και στο θηλυκό άτομο. Στον άνθρωπο υπάρχουν 22 ζεύγη αυτοσωμικών χρωμοσωμάτων.

Ομόλογα χρωμοσώματα

Ζευγάρι χρωμοσωμάτων που έχουν το ίδιο σχήμα και μέγεθος, περιέχουν την ίδια σειρά γονιδίων που ελέγχουν την ίδια ιδιότητα με διαφορετικό ενδεχομένως τρόπο. Το ένα είναι πατρικής και το άλλο μητρικής προέλευσης

Αλληλόμορφο (allele)
Γονίδια που ελέγχουν τις παραλλαγές ενός χαρακτηριστικού και βρίσκονται στις ίδιες γονιδιακές θέσεις στα ομόλογα χρωμοσώματα, ονομάζονται αλληλόμορφα γονίδια. π.χ. gouldian με λευκό στήθος ή με μωβ στήθος.

Ομόζυγα (Homozygous)

Όταν τα αλληλόμορφα γονίδια είναι ίδια, το άτομο που τα φέρει είναι ομόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό. Λέμε τότε ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό είναι Διπλού Παράγοντα ή  Double-Factor (DF).

Ετερόζυγα (Heterozygous)
Όταν τα αλληλόμορφα διαφέρουν το άτομο είναι ετερόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό. Λέμε τότε ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό είναι  Μονού Παράγοντα ή Single-Factor (SF).

Το αλληλόμορφο γονίδιο του οποίου η δράση εκδηλώνεται στην ετερόζυγη κατάσταση ονομάζεται   επικρατές ή κυριάρχο (Dominant) και συμβολίζεται με κεφαλαίο γράμμα. 

Το αλληλόμορφο του οποίου η δράση δεν εκδηλώνεται στην ετερόζυγη κατάσταση ονομάζεται  υπολοιπόμενο (Recessive) και συμβολίζεται με μικρό γράμμα.

Με τον όρο split αναφερόμαστε στο υπολοιπόμενο γονίδιο σε μια ετερόζυγη κατάσταση (SF). Δηλαδή στο στο αλληλόμορφο που δεν εμφανίζεται στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (γονότυπος).

Εφαρμογή

Χρώμα Κεφαλής

Το κόκκινο χρώμα είναι φυλοσύνδετο γονίδιο επικρατές 

Το μαύρο χρώμα είναι φυλοσύνδετο γονίδιο υπολοιπόμενο

Το κίτρινο (πορτοκαλί) χρώμα είναι αυτοσωματικό γονίδιο υπολοιπόμενο

Το μαύρο και το κόκκινο ελέγχονται από το ίδιο γονίδιο οπότε αποτελούν αλληλόμορφα γονίδια. Σύμφωνα με τη πρώτη εικόνα στα αρσενικά το γονίδιο μπορεί να είναι Double Factor ή Single Factor ενώ τα θηλυκά πάντα Single Factor για μαύρο ή Single Factor για κόκκινο.

Επομένως οι δυνατοί συνδυασμοί το χρώμα της κεφαλής είναι (Ζ= κόκκινο χρώμα κεφαλιού), Ζ= μαύρο χρώμα κεφαλιού): 
 
DF Αρσενικό Κοκκινοκέφαλο (Ζ, Ζ)
SF Αρσενικό Κοκκινοκέφαλο (Ζ, Ζ)
DF Αρσενικό Μαυροκέφαλο (Ζ, Ζ)
SF Θηλυκό Κοκκινοκέφαλο (Ζ, W)
SF Θηλυκό Μαυροκέφαλο (Ζ, W)

Με βάση τους γονείς μπορούμε να προβλέψουμε το χρώμα κεφαλής των απογόνων.

Παράδειγμα

Αρσενικό SF κοκκινοκέφαλο, Θηλυκό SF Μαυροκέφαλο

Αποτέλεσμα

μισά από τα αρσενικά θα είναι κοκκινοκέφαλα (ΖΖ- SF, όπου Ζ επικρατές)*

μισά από τα αρσενικά θα είναι μαυροκέφαλα (ΖΖ- DF)

μισά από τα θηλυκά θα είναι κοκκινοκέφαλα (ΖW -SF)

μισά από τα θηλυκά θα είναι μαυρκέφαλα (ΖW - SF)

*

το κοκκινοκέφαλο αρσενικό που είναι SF ονομάζεται και Split μαυροκέφαλο (δηλαδή το γονότυπο χαρακτηριστικό που δεν φαίνεται).