ο κείμενο επιμελήθηκε ο Νίκος Θοεδωρίδης Γεν. Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου.

Όταν λέμε CITES εννοούμε μία Σύμβαση δηλαδή μία διεθνή συμφωνία μεταξύ των χωρών όλης της γης. Η λέξη CITES προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων 

 
και σημαίνει «Σύμβαση για τον έλεγχο του Διεθνούς Εμπορίου των Ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας = Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora».

  
Σκοπός της Σύμβασης αυτής είναι να εξασφαλίσει ότι το διεθνές εμπόριο των ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας δεν θα απειλήσει την επιβίωσή τους. 

 
Ως ιδέα πρωτοεμφανίστηκε και άρχισε να συζητείται από το 1960. Η ύπαρξη και εφαρμογή της Σύμβασης CITES ήταν και είναι περισσότερο από απαραίτητη αν αναλογιστούμε ότι σήμερα το Διεθνές Εμπόριο των Ειδών της άγριας πανίδας (ζώα) και της αυτοφυούς χλωρίδας (φυτά), διαχειρίζεται δισεκατομμύρια δολάρια και διακινεί εκατοντάδες εκατομμύρια ζωικών και φυτικών ειδών, στα οποία περιλαμβάνονται, από ζωντανά είδη ζώων και φυτών μέχρι τα προϊόντα και υποπροϊόντα ή τα παράγωγά τους, συμπεριλαμβανομένων ειδών διατροφής, δερμάτινων ειδών, ξύλινων μουσικών οργάνων, αναμνηστικών τουριστικών ειδών, φαρμάκων κ. α. Πολύ δε περισσότερο αν σκεφτούμε ότι πολλά είδη, εξ αιτίας του εντατικού εμπορίου, αλλά και άλλων παραγόντων όπως η μόλυνση ή η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, έχουν δραματικά μειωθεί και βρίσκονται στα όρια της εξαφάνισής (extinction) τους, ενώ άλλα, έχουν ήδη εξαφανιστεί. Ασφαλώς πολλά είδη που σήμερα διακινούνται στο ελεύθερο εμπόριο δεν απειλούνται αυτή τη στιγμή με εξαφάνιση, όμως θα πρέπει να υπάρχει σοβαρός έλεγχος και πρόληψη για να μην συμβεί στο μέλλον, αυτό που ήδη συνέβη με κάποια είδη στο παρελθόν. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους ύπαρξης της Σύμβασης CITES. Σήμερα η Σύμβαση CITES, ανεξάρτητα από το βαθμό προστασίας που παρέχει, προστατεύει πάνω από 30.000 είδη ζώων και φυτών, των μερών ή των παραγώγων τους..
  

 
Το ολοκληρωμένο κείμενο της Σύμβασης υπογράφτηκε στην Washington DC των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στις 3 Μαρτίου 1973 από 80 χώρες και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου του 1975. Την Σύμβαση μέχρι στιγμής έχουν υπογράψει 180 χώρες. Η πρώτη χώρα που υπέγραψε ήταν οι U.S.A. το 1974 και η τελευταία η Περσία το 2014. Η Ελλάδα, αν και στα πλαίσια των υποχρεώσεών της προς την Ε.Ο.Κ. την εφάρμοζε από το 1982, εν τούτοις υπέγραψε πολύ αργότερα, το 1992. Η Σύμβαση CITES είναι μία διεθνής συμφωνία όπου οι χώρες προσχωρούν οικειοθελώς. Αν και νομικά δεσμεύει τις συμβληθείσες χώρες, ως προς την τήρησή της, εν τούτοις δεν αντικαθιστά κάποιους εθνικούς νόμους, αλλά αποτελεί ένα πλαίσιο το οποίο πρέπει να σέβονται και πάνω στο οποίο πρέπει να προσαρμόσουν την νομοθεσία τους, έτσι που να μπορεί να υλοποιηθεί η εφαρμογή της Σύμβασης. 
 

  
Η Σύμβαση λειτουργεί, μέσω ενός συστήματος αδειοδοτήσεων, βάζοντας κανόνες και ελέγχοντας στις εισαγωγές, εξαγωγές, επανεξαγωγές όλων των ειδών που προστατεύονται από αυτήν.

 
Όλα τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας που κινδυνεύουν με εξαφάνιση και που προστατεύονται από την εν λόγω Σύμβαση, ανάλογα με το βαθμό προστασίας που χρειάζονται, κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες και περιλαμβάνονται σε αντίστοιχους πίνακες (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ).

 
Σύμφωνα με τα άρθρα ΙΙΙ και IV της Σύμβασης:

	Ο πίνακας Ι περιλαμβάνει είδη που απειλούνται με εξαφάνιση. Το εμπόριο των ειδών του πίνακα αυτού απαγορεύεται. Η διακίνηση ειδών και δειγμάτων επιτρέπεται μόνο για επιστημονικούς και ερευνητικούς σκοπούς.
	Ο πίνακας ΙΙ περιλαμβάνει είδη που δεν απειλούνται απαραίτητα με εξαφάνιση αλλά το εμπόριό τους πρέπει να γίνεται υπό όρους, με σκοπό να αποφευχθεί εκμετάλλευση που θα ήταν επιβλαβής και θα έθετε σε κίνδυνο την επιβίωσή τους. Το εμπόριο εδώ επιτρέπεται αλλά υπό όρους1.
	Ο πίνακας ΙΙΙ περιλαμβάνει είδη τα οποία προστατεύονται τουλάχιστον σε μία χώρα, η οποία και ζητάει από τα άλλα μέρη (κράτη), βοήθεια για τον έλεγχο του εμπορίου τους. Το εμπόριο τους επιτρέπεται και εδώ υπό όρους.

Σημείωση 1

Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97, Άρθρο 7 
Παρεκκλίσεις 
1. Δείγματα γεννημένα και εκτρεφόμενα εν αιχμαλωσία ή αναπαραγόμενα τεχνητώς 
α) Με την εξαίρεση της εφαρμογής του άρθρου 8, στα δείγματα ειδών του παραρτήματος Α τα οποία έχουν γεννηθεί και εκτραφεί εν αιχμαλωσία ή έχουν αναπαραχθεί τεχνητώς εφαρμόζονται οι διατάξεις που ισχύουν για τα δείγματα ειδών του παραρτήματος Β· 
τα κριτήρια, βάσει των οποίων καθορίζεται εάν ένα δείγμα έχει γεννηθεί και εκτραφεί εν αιχμαλωσία ή έχει αναπαραχθεί τεχνητώς και εάν αυτό έγινε για εμπορικό σκοπό, καθώς και οι ειδικοί όροι που αναφέρονται στο στοιχείο β), καθορίζονται από την Επιτροπή. 

Σύμφωνα με το άρθρο IΧ της Σύμβασης τα μέλη οφείλουν να ορίσουν ένα ή περισσότερα Διαχειριστικά όργανα προκειμένου να διαχειριστούν το σύστημα της έκδοσης αδειών καθώς και μία ή περισσότερες Επιστημονικές επιτροπές, που γνωματεύουν για συγκεκριμένες περιπτώσεις σε θέματα εμπορίας και διακίνησης των ειδών.

 
Στο άρθρο ΙΙΙ της Σύμβασης αναφέρεται ότι τα μέλη υποχρεούνται να πάρουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης. Για την διευκόλυνση των διατυπώσεων κάθε μέλος ορίζει συγκεκριμένα σημεία (τελωνεία) εισόδου – εξόδου των ειδών της σύμβασης CITES. Τα τελωνεία αυτά γνωστοποιούνται στην Γραμματεία CITES, δημοσιεύονται στην εφημερίδα της Γραμματείας και κοινοποιούνται σε όλα τα μέλη.

 
Ενδεχόμενες διαφοροποιήσεις της Σύμβασης CITES που ισχύουν από χώρα σε χώρα είναι απαραίτητο να γνωστοποιούνται και να λαμβάνονται υπ΄ όψη οι εκάστοτε αυστηρότερες ιδιαιτερότητες των εθνικών νομοθεσιών των μελών. 

 
Το σύστημα λειτουργίας και ελέγχου που εφαρμόζεται στην Ε.Ε. είναι αυστηρότερο από το σύστημα που εφαρμόζουν οι υπόλοιπες χώρες μέλη της Σύμβασης CITES διεθνώς και παρουσιάζεται παρακάτω (σελίδα 6).
  

Για τα είδη του κάθε πίνακα ισχύουν τα παρακάτω:

 
α. Είδη του Πίνακα Ι:

1.	Απαιτείται, πριν την εισαγωγή, άδεια εισαγωγής που εκδίδεται από την Διαχειριστική αρχή της χώρας που θα εισαγάγει το είδος. Η άδεια εκδίδεται μόνο σε περίπτωση που το είδος δεν θα χρησιμοποιηθεί για εμπορικούς σκοπούς και αν η εισαγωγή γίνεται για σκοπούς που δεν είναι επιβλαβείς για την επιβίωση του είδους.
	Σε περίπτωση ζώντων ζώων ή φυτών η Επιστημονική Επιτροπή πρέπει να βεβαιώσει ότι ο μελλοντικός αποδέκτης έχει την κατάλληλη υποδομή που απαιτείται για την σωστή διαβίωση και φροντίδα τους.
2.	Απαιτείται άδεια εξαγωγής ή επανεξαγωγής που εκδίδεται από την χώρα εξαγωγής.
	Άδεια εξαγωγής εκδίδεται μόνο αν το είδος έχει αποκτηθεί νόμιμα, η εξαγωγή δεν θα βλάψει την επιβίωση του είδους και έχει εκδοθεί άδεια εισαγωγής. Άδεια επανεξαγωγής μπορεί να εκδοθεί μόνο αν το είδος είχε εισαχθεί σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης CITES και στην περίπτωση ζώντων ζώων και φυτών αν έχει εκδοθεί ήδη η άδεια εισαγωγής.  Για τα ζώντα ζώα και φυτά η μεταφορά θα πρέπει να προετοιμαστεί έτσι, που να μειωθούν στο ελάχιστο οι κίνδυνοι τραυματισμού, αρρώστιας, κ.λ.π.

    
β. Είδη του Πίνακα ΙΙ:

1.	Απαιτείται άδεια εξαγωγής ή επανεξαγωγής που εκδίδεται από την Διαχειριστική αρχή ή την χώρα εξαγωγής ή επανεξαγωγής
	Άδεια εξαγωγής εκδίδεται μόνο αν το είδος έχει αποκτηθεί νόμιμα και αν η εξαγωγή δεν είναι επιζήμια για την επιβίωση του είδους.. Άδεια επανεξαγωγής μπορεί να εκδοθεί μόνο αν το είδος είχε εισαχθεί σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης CITES.
2.	Σε περίπτωση ζώων ή φυτών θα πρέπει η μεταφορά να προετοιμαστεί έτσι ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο οι κίνδυνοι τραυματισμού, αρρώστιας, κακομεταχείρισης, κ.λ.π.
3.	Δεν απαιτείται άδεια εισαγωγής εκτός και αν κρίνεται απαραίτητη από την χώρα εισαγωγής.

γ. Είδη του Πίνακα ΙΙΙ:

Η Σύμβαση επιτρέπει ή απαιτεί στα κράτη μέλη συγκεκριμένες εξαιρέσεις από τις παραπάνω γενικές αρχές, στις εξής περιπτώσεις:

	Για είδη που διακινούνται transit
	Για είδη που είχαν αποκτηθεί πριν το κράτος μέλος θέσει σε εφαρμογή την Σύμβαση (προ-συμβασιακά είδη)
	Για είδη προσωπικά ή οικιακής χρήσης
	Για είδη ζώων που η αναπαραγωγή τους έγινε στη αιχμαλωσία
	Για είδη ζώων που πολλαπλασιάστηκαν τεχνητά
	Για είδη που προορίζονται για επιστημονική έρευνα
	Για ζώα και φυτά που αποτελούν μέρος κινούμενων εκθέσεων ή συλλογών (τσίρκο)

    
Υπάρχουν ειδικοί κανόνες για τις περιπτώσεις αυτές αλλά γενικά συνεχίζει να είναι απαραίτητη άδεια ή το πιστοποιητικό. Μερικές χώρες, όπως η Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες της Ε.Ε., μπορεί να θεσπίσουν αυστηρότερους κανόνες απ΄ ότι απαιτεί η Σύμβαση CITES. Στις περιπτώσεις αυτές, τη νομιμότητα της συναλλαγής δεν εξασφαλίζει η εφαρμογή της Σύμβασης αλλά η εφαρμογή των αυστηρότερων κανόνων της χώρας – μέλους.

 
Σε περίπτωση συναλλαγής, που αφορά είδη που συμπεριλαμβάνονται στους πίνακες της Σύμβασης, μεταξύ χώρας που είναι μέλος της Σύμβασης και χώρας μη μέλους, η χώρα μέλος οφείλει να δέχεται πιστοποιητικά όμοια με αυτά που εκδίδουν οι χώρες μέλη.

 
Σύμφωνα με τα άρθρα ΧΙ και ΧΙΙ της Σύμβασης, συστήνονται τρία Όργανα, τα οποία είναι η Γραμματεία CITES, η Συνδιάσκεψη των μερών και η Μόνιμη Επιτροπή. 

 
α. Η Γραμματεία CITES είναι ζωτικής σημασίας για την οργάνωση και εφαρμογή της Σύμβασης:

	Παίζει συντονιστικό, συμβουλευτικό και βοηθητικό της εργασίας της Σύμβασης ρόλο.
	Δρα ως παραλήπτης των αναφορών, αδειών και άλλων πληροφοριών από τα άλλα μέλη.
	Διανέμει τις πληροφορίες που αφορούν κάποια ή όλα τα είδη, όπως είναι οι υποδείξεις για βελτίωση των πινάκων, οι άδειες, οι πληροφορίες για προβλήματα που ενδεχομένως ή εκάστοτε παρουσιάζονται, τα θέματα εθνικών νομοθεσιών ή πληροφορίες για νέα μέλη.
	Προβαίνει σε νέες εκδόσεις των πινάκων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ όποτε υπάρξουν αλλαγές και πληροφορίες που θα βοηθήσουν στη διερεύνηση των ειδών που αναφέρονται στους πίνακες.
	Προετοιμάζει τις ετήσιες αναφορές προς τα μέλη για τις εργασίες τους και για την υλοποίηση της Σύμβασης.
	Καθορίζει τις συναντήσεις για την Συνδιάσκεψη των μελών και της Μόνιμης Επιτροπής σε τακτά διαστήματα, εξυπηρετώντας αυτές τις συναντήσεις.
	Κάνει υποδείξεις που αφορούν την υλοποίηση της Σύμβασης.
	Εκτελεί κάθε λειτουργία που της εμπιστεύονται τα μέλη.

β. Η Συνδιάσκεψη των μερών έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες όπως:
 

	Επίβλεψη της προόδου για την προστασία των ειδών που περιλαμβάνονται στους πίνακες.
	Θεώρηση και όπου απαιτείται, υιοθέτηση των προτάσεων για την τροποποίηση των πινάκων Ι και ΙΙ.
	Θεώρηση των πρακτικών και των αναφορών των συζητήσεων της Γραμματείας, των μερών, των μονίμων επιτροπών και άλλων ομάδων εργασίας.
	Προτάσεις μέτρων για την βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Σύμβασης.
	Ενέργειες προετοιμασίας που απαιτούνται ώστε η Γραμματεία να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά.

γ. Η Μόνιμη Επιτροπή 

 Με σκοπό την παροχή διευκολύνσεων των Συνδιασκέψεων των μερών και των συναντήσεων, έχουν ιδρυθεί τέσσερις μόνιμες επιτροπές, που είναι:

	Η Διαρκής επιτροπή (ανώτερη επιτροπή)
	Η Επιτροπή για τα ζώα
	Η Επιτροπή για τα φυτά
	Η Επιτροπή για την ονοματολογία.

Τα προστατευόμενα είδη

Περίπου 5.000 είδη ζώων και 25.000 είδη φυτών προστατεύονται από την Σύμβαση των CITES και περιλαμβάνονται σε τρεις πίνακες (Ι, ΙΙ, και ΙΙΙ). Η κατάταξη σ’ αυτούς έγινε σύμφωνα με τον βαθμό κινδύνου εξαφάνισής τους, όπως ήδη αναφέρθηκε αναλυτικότερα παραπάνω.

Η Σύμβαση CITES και η εφαρμογή της σε όλες της χώρες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης ασφαλώς και της Ελλάδος, είναι αρκετά αυστηρότερη, από αυτήν που αναφέραμε παραπάνω. Η χώρα μας συμμετέχει στη Σύμβαση μεμονωμένα ως κράτος-μέρος, αλλά και ως μέλος ενιαίου Οργανισμού Κρατών (Κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Εφαρμόζει σ’ ότι αφορά τις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις της τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι επιβάλλουν αυστηρότερα μέτρα προστασίας και διακίνησης των ειδών CITES.

 
Η εφαρμογή της Σύμβασης, των σχετικών με αυτήν Κανονισμών της Ε.Ε., καθώς και του εθνικού θεσμικού πλαισίου εντός της Ελληνικής επικράτειας και η τήρηση των προβλεπόμενων διατάξεων είναι έργο των Ελληνικών Διαχειριστικών Αρχών CITES, των Δασικών Υπηρεσιών, των Τελωνιακών Αρχών και της Ελληνικής Αστυνομίας.

 
Οι άδειες και τα πιστοποιητικά CITES εκδίδονται αποκλειστικά από τις Διαχειριστικές Αρχές CITES και είναι ανεξάρτητες από τυχόν άλλα δικαιολογητικά που απαιτούνται για υγειονομικές, τελωνειακές, συναλλαγματικές και λοιπές διαδικασίες, όπως έχουν ίσως καθορισθεί από άλλες αρχές και υπηρεσίες.

 
Για την Ε.Ε. λοιπόν, αρχικά η τότε Ε.Ο.Κ., με τους Κανονισμούς 4626/82 και 3418/83 απεδέχθη τις αρχές της Σύμβασης CITES και επέβαλε την εφαρμογή τους στα μέλη της. Με τον Κανονισμό 338/97, όπως τροποποιήθηκε αρκετές φορές και όπως ισχύει σήμερα:

Τα είδη CITES, παρουσιάζονται στο διαδίκτυο στο δικτυακό τόπο του Υ.Π.Ε.Κ.Α., στη Διεύθυνση http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=598&language=el-GR.

Κατά προσέγγιση 33.500 είδη, υποείδη ή μεμονωμένοι πληθυσμοί περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα της, που επιμερίζονται στις ακόλουθες ανώτερες ταξινομικές βαθμίδες:

	Θηλαστικά
	Πτηνά
	Ερπετά
	Αμφίβια
	Ιχθύες
	Εχινόδερμα
	Ασπόνδυλα
	Χλωρίδα

   
Τα Ελληνικά είδη που υπάγονται στις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης CITES, λόγω του μεγάλου όγκου που καταλαμβάνουν, χωρίστηκαν σε έξι ενότητες και παρουσιάζονται στο διαδίκτυο στη Διεύθυνση http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=596&language=el-GR, όπως φαίνεται παρακάτω:

  
Οι παραπάνω ενότητες (τα 6 τεύχη) καλύπτουν το σύνολο των ελληνικών ειδών, βάσει των Παραρτημάτων και Πινάκων της Σύμβασης CITES και του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.